МЕКТЕПТЕ БІЛІМ БЕРУДІҢ ЖАҢАРТЫЛҒАН МАЗМҰНЫ ЖАҒДАЙЫНДА ТИІМДІ ЗАМАНАУИ ӘДІСТЕР МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ
Бигазина А.Т.
қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
«Қостанай қаласы білім бөлімінің
№122 негізгі орта мектебі» КММ
МЕКТЕПТЕ БІЛІМ БЕРУДІҢ ЖАҢАРТЫЛҒАН МАЗМҰНЫ ЖАҒДАЙЫНДА
ТИІМДІ ЗАМАНАУИ ӘДІСТЕР МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ
Жұмыста сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясын қолдана отырып, «Джигсо әдіс»і, «Ашық және жабық сұрақтар», «екіжақты күнделік», «Борт журналы», «Кластер жасау», « Блум таксономиясы», Эдвард де Бононың «Ойлаудың алты қалпағы» және т. б. тәсілдерді өзім үшін ең қолайлы деп санаймын.
Сабақта жеке сыныпта жұмыс істеуге тән оқытудың барлық әдістері мен тәсілдерін қолданамын. Көрнекі әдіске көбірек көңіл бөлемін, көрнекі-тарату материалдарын кеңінен қолданамын: тапсырмалары бар карточкалар, тесттер, сәйкестенндіру сұрақтары, т.б. Оқыту сапасын арттыру үшін үнемі оқу үрдісінің жаңа әдістері мен тәсілдерін алу қажет. Мысалы, сыни ойлау технологиясында «ойлар себеті» сияқты әдіс бар. Мысалы, сөйлеу бөліктерін зерделеу кезінде мен тақтаға алдын-ала тақырыпты жазамын, ал оқушыларға осы сөйлеу бөлігі туралы білетіндердің барлығын қағаз бетіне жазуды ұсынамын, себебі бұл сөздер бастауыш сыныптардан таныс. Осы уақытта басқа сыныпта жұмыс істеймін, ал оқушылар жұмысты орындап, партамен көршімен ақпарат алмасады, содан кейін біз бірге тексереміз. Бұл әдісті бекіту сабақтарында да, қайталау — жалпылама сабақтарда қолданған өте тиімд. Сабақта сын тұрғысынан ойлау технологиясының мынадай тәсілдерін жиі қолданамын: «даладағы белгілер» және осы жұмыс түрінен кейін –«білемін, білдім, білгім келеді» кестесін, тағы да осы жұмыс тәсілдерін сөйлеу бөліктерін оқу кезінде қолдануға болады, ал материал балаларға жаңалық емес, сонымен қатар, білімдерінде бос орын қалған кезде қандай да бір бөлімді оқу кезінде де қолдануға болады. Мысалы, әдебиеттен ақын-жазушылардың өмірбаянын оқу кезінде оқушыларға мақаланы өз бетімен оқып, абзацтарға қарама-қарсы таңбаларды қарындашпен қоюды ұсынамын: белгімен оқушыларға белгілі ақпарат белгіленеді, оған қоса, жаңа ақпарат белгіленеді, басқа – оқушының ұсынысымен сәйкес келмейтін, сұрақ белгісімен сәйкес келмейтін ақпарат, оқушыға түсініксіз және қосымша мәліметтерді талап ететіні белгіленеді. Бұл әдіс мәтінді белсенді және мұқият оқуды талап етеді, өйткені содан кейін балаларға таңбалау кестесін құру ұсынылады, оның бағаналарын өз сөздерімен толтыру қажет: не білгені белгілі болды.
Сонымен қатар, ойын технологиясының элементтерін қолданамын: ребустар, сөзжұмбақтар (көбінесе әдебиет бойынша) — тапсырма беремін немесе сөзжұмбақтарды шешеді, өзім құрастырамын, балаларға тірек сөздер бойынша, белгілі бір тақырыпқа өлең жазуды үйретемін. Оқушылар бұл жұмысты өз бетінше орындайды, осы уақытта, мен басқа сыныптармен жұмыс істей аламын. Оқушылар конспектілер жасау, карточкалар бойынша тапсырмаларды орындау, кестелерді толтыру, тестілеу, өз бетінше шешім қабылдау, тезис жоспарларын құрастыруды жсай алады.
Қазақ тілі сабақтарында үш тіл саясатын енгіземін. Балалар мемлекеттік және орыс тілдерін жақсы біледі, ал ағылшын тілін сөздік өмегімен пайдаланамын. Тапсырмаларды орындау кезінде, негізінен, бір мәнді емес жауаптарды, коммуникативтік тапсырмаларды қарастыратын ашық сұрақтарды қолданамын.
5-6 сыныптарда қазақ тілі сабағында өзара тексеру қабылдауды өткіземін. Балалар өз бетінше орындалған жұмысты тексеру үшін бір-бірімен дәптер алмасады.
7-8 сыныптарда сабақ барысында зерттеушілік оқытуды қолданамын: оқушылар өздері сұрақтарға жауап іздейді. Оларға басқа көздерден жауаптар іздеген ұнайды, бұл оқуға қызығушылық тудырады.
Сондай-ақ, 9 сыныптарда әдебиет сабағында аудио-мәтіндерді тыңдауды қолданамын, содан кейін талқылау жүргізіліп, жазбаша тапсырмалар орындалады.
Әдебиет сабағында сынып-жиынтықтардағы үй тапсырмасын сұрау кезінде мен «авторлық кресло» және «бір актер театры» сияқты тәсілдерді жиі қолданамын. Жұмысты тексеру алдымен жұпта, содан кейін жұмыс додаланады.
Осылайша, оқыту процесін тиімді жүзеге асыру үшін педагогикалық жағдай жасау дербес, шығармашылық тұлғаларды қалыптастыруды қамтамасыз етеді.
Әдебиеттер:
- Қазақстан Республикасының «Білім туралы Заңы»
- Подласый И. П. «Педагогика бастауыш мектеп»
- «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ, 2015 ж.
